De belangrijke rol van de pioniers

Voor velen misschien onbekend als werkvorm of methodiek om inzichten op te doen, maar ik was vorige week op een korte voormiddag (georganiseerd door The Good Weave, een onderdeel van de KBS) met als titel Klimaatopstellingen. Deze beleving onderstreepte voor mij het belang van pioniers in het voorleven van nieuwe manieren van doen en werken.

Bewegingen in de opstelling
(als een beschrijving van dit experiment niet interessant lijkt voor jou, kan je meteen naar het volgende onderdeel wippen)
De vraag die als leidraad diende voor deze oefening was: Wat zijn de onderliggende dynamieken van de klimaatverandering?
Ik miste het begin van de inleiding door Prof Cathy Macharis - treinstaking! - en we begonnen als snel aan de opstelling zelf.

Iemand voelde zich meteen geraakt, en geroepen om ‘de Aarde’ te representeren, iemand als ‘klimaat’, en ik voelde mijzelf naar voor stappen om voor ‘de mensheid’ te staan.
Ik voelde me voor lange tijd nogal afgesloten van alles, ogen dicht, zelfs lichtjes gedissocieerd; teruggetrokken in mezelf, meedeinend op de muziek die door de open vensters naar binnen waaide.
Pas toen ‘rampen’ als een soort wervelwind (!) doorheen de opstelling stormde, gingen mijn ogen open en kon ik kijken naar de rest: ‘de aarde’ en ‘het klimaat’, beide met pijn en stress, ’de niet-menselijke wezens’...
Ik bleef het eerst allemaal observeren van op een afstand, maar gaandeweg werd ik kwader en kwader op de ‘de industrie'!
Waarom zetten ze hun innovatie / geld / kennis / expertise niet in om alles op te lossen???
‘Industrie’ bleef onbewogen bij mijn vragen;en poogde iedereen gerust te stellen dat het goed ging komen, dat ze bezig waren met het klimaat, en hij was totaal tevreden dat ze bleven groeien!

Ondertussen was er een nieuw element opgestaan - ‘groepen mensen’ of ‘het collectief’. In het begin keek ik - als ‘mensheid’ - er gewoon naar, maar het sijpelde langzaam binnen dat ze anders deden dan de ‘industrie’, dat ze een andere aanpak hadden. Terwijl het alsmaar slechter ging met ‘de aarde’, bleef ‘industrie’ steeds maar dezelfde boodschappen herhalen…
Eindelijk kwam ik in beweging en ging mij achter ‘groepen mensen’ scharen. Niet omdat ik nu radicaal was geworden of ook niet omdat ik mij zoveel meer verbonden voelde… gewoon omdat wat die ‘groepen mensen’ deden gewoon veel zinniger is dan de totale afgescheidenheid en het op één doel gericht zijn (op winst en groei) van de ‘industrie’.

Belang van de pioniers
Het is vooral vanuit het doorleven van de representatie van ‘de mensheid’ dat ik een duidelijk onderscheid voelde / doorleefde / besefte - tussen wat pioniers doen en wat de rest van de mensen doen. Pioniers voelen zich op één of andere manier aangesproken om iets te doen dat anders is dan wat gangbaar is. Ze steken hun nek uit, proberen andere manieren van werken, experimenteren met nieuwe vormen van samenwerkingen enz.
Je zou kunnen zeggen dat ze wakkerder zijn dan de gemiddelde burger. Of misschien met meer energie beschikbaar om iets uit te proberen? Of gewoon minder volgzaam? Er zijn waarschijnlijk ontelbaar vele redenen.

Ik voelde heel duidelijk dat ‘de mensheid’ heel weinig fut heeft, de dingen - uiteindelijk - wel onder ogen ziet, maar niet het aanvoelen heeft dat ze daar zelf iets kunnen aan doen. De anderen die blijkbaar meer macht hebben - in dit geval de industrie - moeten het maar oplossen. (Ik kan me voorstellen dat er eenzelfde reactie zou zijn naar de politiek.)

Maar gaandeweg kwamen de ‘groepen mensen’ in mijn vizier; diegenen die laten zien waar de industrie een loopje neemt met veiligheid, gezondheid, enz.; diegenen die het anders proberen te doen. Het gevoel van “die doen wel goede dingen” kwam bovendrijven. En hoe meer ‘industrie’ ontkende dat er iets aan de hand was, hoe ‘zinniger’ die pioniers werden, vooral wat en hoe ze de dingen (anders) doen. Ik ging me achter hen scharen; wat zeker en vast niet betekende dat ik zelf ook een pionier werd! Wat ook niet betekende dat ik het deed vanuit een diepere verbinding met de natuur bijvoorbeeld. 

Het voelde allemaal nogal opportunistisch: als er terug leven komt in mijn buurt of mijn straat dan is dat fijn; als er terug een voedingswinkeltje is op loop- of fietsafstand dan is dat handig meegenomen; als een leegstaand pand terug leven in de brouwerij brengt dan is dat beter dan voordien; als er meer bomen in mijn straat komen, is dat toch wel mooier; …

Laten we dus mekaar, als pioniers, meer ondersteunen. Ons niet blind staren op al die mensen die niet meedoen met ons. Het blijkt niet hun rol te zijn op dit moment. Ze zullen stap-voor-stap merken dat wat wij doen, en hoe wij het doen, anders is en beter is: meer zin heeft.